Tussen Maas en Meerlebroek - Toponiemen in de gemeente Beesel
schans - boerenschans - boerenvluchtschans - vluchtschans - verschansing - schanze -
maquette 17e eeuwse vluchtschans te Beesel © Loe Giesen 1987-2008

 

De schans van Beesel werd vermoedelijk aangelegd rond 1635, tegen het eind van de Tachtigjarige oorlog. Over het gebruik ervan is betrekkelijk weinig bekend. De laatste keer dat de schans werd gebruikt als vluchtplaats was in 1673.

Foto © Loe Giesen

Deze maquette werd in 1987 gemaakt op basis van bodemonderzoek aangevuld met gegevens uit luchtfoto's en archiefstukken over de voormalige schans van Beesel, gelegen langs de Schansweg in Beesel. Aan de hand van een oude kaart van landmeter J.J. Smabers uit 1781 kon de positie van de ophaalbrug worden gereconstrueerd. Restanten van deze brug werden tijdens een opgraving in oktober 1986 teruggevonden door de Werkgroep Archeologie van Heemkundevereniging Maas- en Swalmdal. Twee rijen van elk vier stevige eiken palen, waarop ooit het brugdek had gerust, bleken nog aanwezig tot het grondwaterpeil. Na het instorten van de brug, mogelijk al enkele tientallen jaren na de aanleg van de schans, werd de toegang naar het verdedigingswerk hersteld door de omgrachting op de plaats van de brug vol te storten met maaskeien en zand.

Foto © Loe Giesen

Om het profiel van de gracht op te meten, werd ook een opgravingssleuf dwars op deze gedempte gracht gegraven. Daaruit bleek dat de gracht een breedte van ongeveer 10 m moet hebben gehad en een diepte van krap 1 m. Waarschijnlijk heeft in deze gracht niet meer dan ruim een halve meter water gestaan.

Foto © Loe Giesen

Uitgaande van een grachtprofiel van ongeveer 10 m (breed) bij 1 m (diep) had de uitgegraven grond een dwarsdoorsnede van 10x1 = 10 m². Dit maakt het aannemelijk dat ook het profiel van de aarden wallen niet veel meer heeft bedragen dan 10 m², waarbij het niet is uitgesloten dat in de kern van de wallen ook ander opvulmateriaal is gebruikt. De wallen werden beplant met ondoordringbare planten zoals doornachtige struiken. Boven kwam mogelijk een houten borstwering of pallisade van naast elkaar in de grond geslagen staken of palen met daartussen eventueel vlechtwerk. Details hierover ontbreken echter zodat dit deel van de reconstructie hypothetisch is.

Foto © Loe Giesen

Ook de inrichting van het binnenterrein is grotendeels hypothetisch. Uit zogenaamde schansreglementen van elders weten we echter dat op het binnenterrein van een schans vaak vele kleine huisjes stonden. Wegens het brandgevaar hadden deze huisjes mogelijk een opgemetselde schoorsteen, maar door het tijdelijke karakter van sommige bouwsels zullen er ook heel eenvoudige optrekjes gestaan hebben.

Foto © Loe Giesen

Foto © Loe Giesen

 
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
 
© Loe Giesen, Reuver 1983-2010