Tussen Maas en Meerlebroek - Toponiemen in de gemeente Beesel
 
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
 
Eendenpoel Smabers 8
Foto: Loe GiesenOp de Smaberskaart vinden we de benaming den Enden poell voor een tegenwoordig verdwenen waterpoel in de zuidoost-hoek van het huidige bungalowpark De Lommerbergen.

 

 
Eendracht, De  

Op 1 december 1899 vond in de herberg van Bernard Franssen aan de Kievit in Offenbeek de openbare verkoop plaats van een nieuw gebouwd huis genaamd Café De Eendracht (sectie C 1239). Het gebouw staat ingetekend op de kaart van buurtwegen uit 1901. Uit deze kaart blijkt dat dit café was gelegen op de noordoostelijke hoek van de kruising KEULSEWEG / BEUKELSTRAAT. De benaming is vermoedelijk niet of nauwelijks gebruikt. In de volksmond heette dit café 'Pogkes', een bijnaam van eigenaar Franssen, die niet vies was van een sterk verhaal en opscheppen (pochen). Later verhuisden de gebroeders Franssen naar de KIEVIT.

 

Op 28 april 1902 bood Lambert van der Velden te koop aan "een huis, waarin café, met tuin, gelegen aan den kiezelweg in Offenbeek te Reuver, benevens daarnaast gelegen bouwterrein, verdeeld in 3 perceelen, sectie C no. 1239, geheel groot 61 aren 10 c." Kennelijk werd geen geschikte koper gevonden en op 18 juli 1904 werd het huis opnieuw te koop aangeboden door Van der Velden. Op bovenstaande foto uit 1964 zien we het gebouw aan de rechterkant.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Sociëteit De Eendracht werd opgericht in 1890. De sociëteit hield zich o.a. bezig met het organiseren van concerten, o.a. door het Philharmonisch Gezelschap. Beide verenigingen organiseerden in 1894 een "Soirée Amusante" in de zaal van Arnoldus Niemans, zelf ook wel aangeduid als 'sociëteit-houder'.In 1897 werd tijdens de Reuverse kermis (toen nog de tweede zondag in september) een bal gehouden. Twee jaar later, in 1899, vond het feest een week eerder plaats. Na het overlijden van Arnold Niemans zette zijn weduwe het jaarlijkse kermisbal voort. Wegens een verbouwing leende ze hiervoor in 1906 de zaal van P. Houba. Datzelfde jaar trouwde dochter Helena Niemans met Antonie Hulsman, een koopman geboren in Gouda. In de nieuw verbouwde zaal van Stationskoffiehuis, tevens hotel, werden de kermisballen hier ook nu weer georganiseerd. In 1911 vonden ze echter plaats in de Harmoniezaal.

 
Eerste weg  

Benaming Eerste weg op de Rivierenkaart uit 1849, voor het meest westelijke gedeelte van de huidige KESSELSEWEG.

 

 

 

Foto: Loe Giesen

 
Egelscamp Smabers 8 of 9
Op 1 september 1486 werd de hoeve de Walsberg verkocht, inclusief een 1 bunder groot perceel genaamd de Egels Camp, gelegen bij de heide bij de Schei.
 
Egyptische hutten  
Deze veldnaam nabij de BEUCKELEN op de grens van Offenbeek en Belfeld komt o.a. voor op de Topografische kaart uit 1853 en de Gemeenteatlas van Kuijper. Volgens de Topografische kaarten van 1843 en 1912 (verkend in 1890) betreft het bebouwing aan de Belfeldse zijde van de weg. Mogelijk lagen hier tijdelijke woningen van zigeuners. In grote gedeelten van Midden- en Noord-Limburg, met name in nieuwe ontginningen zoals het Meerlebroek, kregen afgelegen plaatsen vooral in de 19e eeuw namen die duidden op verre oorden, zoals Egypte, Rusland, Siberië, Sebastopol, Amerika etc.
 
Eiermarkt Smabers 6

Op de Smaberskaart is op de plaats van de huidige linde een veldkruis aangegeven. Mogelijk werden hier vroeger eieren verhandeld. De benaming ontbreekt (net als de Vismarkt) in oudere bronnen; van een markt op deze plaats werden evenmin vermeldingen gevonden.

Foto: Loe GiesenOp 6 juli 1809 vond ten behoeve van de erfgenamen van Jean Crous de openbare verkoop plaats van een huis en land te Beesel (nu familie Rutten). Op 13 december 1811 droegen Pierre Jan ssen en zijn erfgenamen het daarnaast gelegen huis met moestuin, gelegen tussen de weduwe Jean Crous en Jacques Sanders, met één korte zijde grenzend aan de beek, plus ca. 92 are heide genaamd de Backhey, over aan Angelinus Janssen en Agnes Geraedts. Nog diezelfde dag droegen de nieuwe eigenaren het huis over aan Henri Janssen.

Bij de installatie van pastoor Bakhuijs in oktober 1935 werd de nieuwe herder, die vanuit Reuver in Beesel arriveerde, opgewacht "bij eenen mooien eereboog, nabij de Eiermarkt."

Foto: Rob SmitOp de Eiermarkt werd na de Tweede Wereldoorlog een zogenaamde handwijzer van de ANWB, model 1946 geplaatst. In verband met materiaalschaarste werden de wegwijzerpalen gemaakt van spoorrails in plaats van de latere I-profielen. Vanaf 1950 werden deze wegwijzers soms voorzien van een kleine verlichtingskap. De wegwijzer staat tegenwoordig in de tuin van het hoofdkantoor van de ANWB in Den Haag.

 
Eijffelsweg Smabers 5
Zijstraat van de BUSSEREINDSEWEG, ongeveer parallel aan de OUDE BOSWEG. In mei 1768 vermeld als Eijfelsweegh.
 
Eijffelt Smabers 5

De herkomst en betekenis van dit woord zijn niet bekend. Uitgaande van de klank, heeft het woord mogelijk te maken met de ijf, een soort taxus. Van taxushout werden vroeger handbogen gemaakt, ijfel genaamd. Een dergelijk verband is echter twijfelachtig. Misschien moeten we denken aan eenzelfde oorsprong als de plaatsnaam Effeld (Dld.).

De oudste vermelding van de Eiffelt dateert uit 1619; het gebied grensde toen aan de gemene (openbare) heide. Vermoedelijk betreft het echter een veel oudere ontginning. In 1659 maakte de Eyffelt deel uit van de Rayertiende, een van de bezittingen van Nieuwenbroeck. Deze tienden werden waarschijnlijk geheven op de landerijen die in de loop van de late middeleeuwen bij de verdwenen Rayerhof hoorden. Afwijkend is een spelling in't Heyffelt (1714).

Op de Smaberskaart wordt de veldnaam in de Eijffelt gebruikt voor het gebied ongeveer begrensd door Rayerveldweg, RIJKSWEG, BUSSEREINDSEWEG en OUDE BOSWEG plus een strook ten zuiden van de Rayerveldweg tot aan de Muizenhoekerweg. De belasting op deze gronden is nieuw licht, hetgeen weer wijst op een relatief jonge ontginning. Later komen we de veldnaam o.a. tegen als Eijveld. Dit is ook de benaming die werd gegeven aan een camping aan de OUDE BOSWEG.

 
Eikelboom, huis genaamd de Smabers 6/131

Foto: Loe GiesenHet goed onder den Eijckelboom, behorend tot de Nieuwenbroeckse laatgoederen, werd op 15 augustus 1650 beleend aan Geurt Rutten. In de landmeting van 1654 en in een lijst uit 1666 wordt Linnert onder den Eyckelboom vermeld.

Op 21 maart 1672 verkochten Lambert Custers (bijgenaamd de koeherder) en zijn vrouw Elsken Croenen alias Peters een huis aan het Bussereijndt aan Albert Haerp en Merij Segers. Het huis was gebouwd op ontgonnen gemeentegrond en zou nog een jaar lang belast zijn met 50 gulden ten profijte van de gemeente.  Op 27 september 1745 verkochten de minderjarige kinderen van wijlen kuipenmaker Conraedt Harp en Maria van Haeren het huis genaamd den Eijckelboom aan Coen Groenen en Beatrix Lamers.  Hun dochter Catharina Groenen trouwde met Johannes Leenders en zij verhuisden naar Venlo. Samen met hun kinderen verkochten zij het huis op 12 juni 1781 aan Joannes Schreurs en Margaretha de Loo.

 
Eikelencamp Smabers 2/228?
Genoemd als Eijckelen Camp in 1721 als veldnaam in Offenbeek. Een ligging nabij de ST.-JOZEFWEG even ten oosten van de OFFENBEKERMARKT ligt het meest voor de hand.
 
EIKENBROEKLAAN Smabers 4

Foto: Loe GiesenOp de Smaberskaart staat het gedeelte tussen BURGEMEESTER JANSSENSTRAAT en Baxhoeverweg nog niet aangegeven. Vanaf de Baxhoeverweg tot aan de RIJKSWEG staat de weg wel aangegeven als een dijck tussen het Turfbroek en het Swalmer Schoolbroek. Aan de Swalmer zijde van de weg staat tussen de Baxhoeverweg en de Hoge Kantweg den Bruckheuvel aangegeven, gemarkeerd door een tackenhoop. Deze hoop kan hier toevallig gelegen hebben op het moment dat landmeter Smabers de omgeving verkende. De hoop kan echter ook te maken hebben met de rol die de Broekheuvel speelde bij de grensmarkering tussen Beesel en Swalmen.

Vastgesteld bij raadsbesluit d.d. 23 juni 1975.

 
EIKENLAAN  

De eik behoort tot een bomengeslacht dat vooral voorkomt op het noordelijk halfrond. Eiken kunnen zeer oud worden, tot zelfs 500 jaar en ouder. Voor onze zeer verre voorouders behoorde de eik tot de heilige bomen. De middeleeuwse mens behield het ontzag voor de boom, maar waardeerde waarschijnlijk vooral de praktische eigenschappen. Vooral voor de bouw van vakwerkhuizen, die vóór de komst van baksteen gangbaar waren, leverde de eik het hout voor het geraamte. Eikels vormden in het najaar het belangrijkste voedsel voor de varkens die zich, na gebrandmerkt te zijn met een molenijzer, vooral in de bossen ten oosten van de PRINSENDIJK tegoed konden doen.

Vastgesteld bij raadsbesluit d.d. 19 november 1962.

 
Eikenstok, de  

Dit toponiem hoort waarschijnlijk bij een reeds vele eeuwen verdwenen boerderij. In belastinglijsten van buurt Leeuwen uit het eind van de 16e eeuw (1595, 1600) wordt de Eicken Stock of den Eickenstacke meerdere malen genoemd als eigendom van de Roermondse familie Tobben.

Rond 1607 droeg Jan Tobben met toestemming van zijn vrouw Goerdtgen van Baexen ongeveer 2 morgen land te Leuwen gelegen, den Eijckenstockh genaamd, tussen de Neije Scheijdt en de Alden Kamp gelegen, aan Wilhelm Qwiten en diens vrouw Neesken Ronckenstein.

Vergelijk: Tobbengoed.

 
Eikersteeg  
De landerijen van de oude Hof tot Leeuwen, waarvan de Schei tot 1424 het middelpunt vormde, strekten zich vele eeuwen uit tot Belfeld-Geloo. De molen van Offenbeek en de visserij in de Maas maakten eveneens deel uit van de omvangrijke laathof, waartoe vele boerderijen behoorden. Het visrecht reikte van de Haensemerbeek tegenover Rijkel tot aan de Eijckerstege en omvatte een steijl waar bijvoorbeeld zalm werd gevangen. Met 'steeg' wordt hier vermoedelijk een steile oever of een vonder bedoeld. Mogelijk houdt de naam verband met de benaming 'de Eickschip' voor het Maasveld tussen de Schelkensbeek en Belfeld.
 
Eiker struik  
De landmeting van 1654 vermeldt voor het eerst den Exkes Struck int Rijckeller Vellt. In juni 1758 verpandden Albert Meuter en zijn echtgenote hun huis te Beesel inclusief circa 1 morgen gelegen aan den Eyxkeur Struijck. De ligging moet waarschijnlijk tussen Rijkel en Beesel worden gezocht.
 
Eikske, 't Smabers 3/137
De ligging van dit toponiem moet waarschijnlijk worden gezocht tussen Ouddorp en Rijkel. De oudste vermelding het Eyxken dateert uit het eind van de 16e eeuw. In 1615 werd een ½ morgen land verkocht aan gen Eijcksken in het Rijkeler veld gelegen en met één korte zijde grenzend aan de Eijckskenswegh en de andere aan de Reickelswegh. De laatste vermelding van land aen gen Exken dateert uit november 1763. De nieuwe eigenaar, Geret Luttels, staat op de Smaberskaart aangegeven tussen de ST.-ANTONIUSSTRAAT en de Vreeberg ter hoogte van de wech naer Besel.
 
Eikskensweg  
De Eijckskenswegh (1615) lag ergens tussen Beesel en Rijkel; mogelijk wordt de Solbergweg, Vreebergweg of ST.-ANTONIUSSTRAAT bedoeld.
 
Einderhof Smabers 1/37

Vanuit de dorpskern bij Ouddorp vormt deze uithoek van Rijkel inderdaad in zekere zin het einde. Van de vroege geschiedenis van deze boerderij is nog weinig bekend, maar er zijn aanwijzingen dat deze reeds in de 15e eeuw bestond. Al in 1481 bezaten de broers Jan en Peter van Beringen een boerderij in Beesel, waarvan het klooster Maryendael in die Oede in Venlo jaarlijks 480 liter rogge ontving. Of het de Einderhof betreft, de Spieker of nog een andere boerderij, is niet bekend. Wel weten we dat in 1588 een zekere Margaretha van Beringen was gehuwd met een Robert van Dursdal.

Foto: Loe Giesen

In 1545 ruilde een Arnold van Dursdaal een ½ bunder akkerland met het klooster Maria Weide, de eigenaar van de latere Klerkenhof. In 1551 wordt melding gemaakt van Arntz van Dursdaill guedt to Rijckell. In een akte van ca. 1600 is sprake van een kempken to Reickel neffen joncker Cruchtens thiendt scheur gelegen, wilck kempken der alde joncker Robertt van Deursdaell ahn sich gegolden hadte.

In een akte uit 1587 (zie: Wildveld) treedt Robert op als geërfde. Zijn kinderen Robert, Arnt en Adriana van Dursdael hadden eveneens aanzienlijke belangen in de gemeente. Adriana, in een enkele akte ook Arnold genoemd, trouwde vóór 1599 met Hendrick van Cruchten. Samen met het klooster Maria Weide (Klerkenhof) en Wilhelm Quiten sloot hij in juni 1606 een overeenkomst over de afbakening en verdeling van hun tiendrechten tussen Teutebeek en Huilbeek. In 1612 pachtte Hendrick twee aanwassen tegenover zijn hoff van Rickel van de Roermondse Rekenkamer.

Foto: Loe Giesen

In het begin van de 17e eeuw komen we de benaming tgen Eijnde (1622) voor het eerst tegen. Toen Arnolda van Dursdael, de weduwe van Hendrick van Cruchten, overleed, werd haar nalatenschap op 17 juli 1626 gedeeld tussen Rabot van Dursdael, enige zoon van Rabeth van Dursdael enerzijds, en Derick, Henrick, Margaretha, Geertruid en Anna van Dursdael, kinderen van Arnold van Dursdael, anderzijds. Deze laatste kinderen erfden daarmee o.a. de hof te Ryckel genaamd Aengeneynt, alsmede een tiende die op deze hof werd gevaren plus de visserij in de Maas.

Arnold van Dursdael, o.a. eigenaar van de Spick te Boukoul, was gehuwd met Christina Trippen. Hun dochter Gertrudis trouwde in 1643 met Dederick van Hillen, zoon van Johan Hillen en Anna van Greefraedt (eigenaren van de Nieuwe Schei in Reuver). In een lijst uit ca. 1655 wordt jonker Dederick van Hillen genoemd als tiendheffer te Rijkel en grondeigenaar van landerijen bij de Donderberg en de Vlaskuil. Christina van Hillen was gehuwd met Johan Baptist Lindtgen, Raad Ordinaris van de hertog van Gelder. In maart 1740 nam Jacobus Gilkens met toestemming van zijn moeder een lening op met als onderpand een erfpacht gevestigd op de Eijnderhoff te Rijckel, zoals zijn moeder deze erfpacht had gerfd van haar zus de douairiere d'Hemselraede geboren Lindtgens.

schilderij: Hubert VercoelenIn 1775 verklaarde advokaat F.B. van der Renne, als eigenaar van de Inger Hof te Reykel, dat hij het recht had om één dag in de week in de Maas te vissen. Op de Smaberskaart (1781) staat de Eijnder hoff ingetekend als een U-vormig gebouwencomplex, eigendom van de erfgenamen van landscholtis Lindtgens. Diens dochter Anna Lindtgens huwde Francois Bernard van der Renne. Na zijn overlijden verpachtten zijn testamentair executeurs de Roermondse burgemeester Henri Joseph Michiels van Kessenich, diens broer Henri Arnold en Alexander van Afferden de boerderij Genijndt te Rikel in december 1811, inclusief de pachterswoning, graanschuur, stallingen, koestal, boomgaard, moeshof en grote binnenplaats aan Hendrik Beurskens. Op 3 februari 1816 werd de boerderij Gen Eijnd en landerijen aan de Alenberg door de erfgenamen van Francois van der Renne verkocht aan Antoine Burghoff uit Roermond (en Theodore van der Velden te Beesel?). Tranchot en Von Müffling spreken van Ender Hoff.

Op 22 oktober 1934 verkochten de erfgenamen van Mathilde Hendrix de 'vruchtbare pachthoeve Enderhof', inclusief landerijen onder Beesel en Swalmen gelegen.

 
EMMASTRAAT Smabers 10

 

 

 

 

 

Emma van Waldeck-Pyrmont (1858-1934) was een dochter van George van Waldeck-Pyrmont en Helena van Nassau. In 1879 trouwde zij met koning Willem III. Van 1890 tot 1898 was zij regentes voor haar dochter Wilhelmina. Op de Smaberskaart uit 1781 staat de EMMASTRAAT aangegeven als Ruijters straet, een naam die waarschijnlijk verband houdt met de aanwezigheid van de ruijtergaerd en huijsplaetse van Peter Peters aen den Roover, die op de hoek EMMASTRAAT/ JULIANASTRAAT woonde. Kennelijk bestond hier de mogelijk om van paard te verwisselen. Het huis was op dat moment nog niet zo oud, want op 13 oktober 1769 ontving Peter Peters op de Reuver 2 rijksdaalder van de Roermondse magistraat omdat zijn huis op 27 juli was afgebrand. Het gedeelte van de huidige KEULSEWEG tussen WILHELMINALAAN en het de spoorwegovergang moest in 1781 nog worden aangelegd.

Emmastraat, situatie 1901.Op 28 juni 1938 werd het huis en inboedel van Michel Boerenkamp, aan de Emmastraat 477 (sectie C 1566, in de Ruiterkamp) gelegen. Boerenkamp verkocht het goed onderhouden in 1931 gebouwde huis omdat hij naar België verhuisde. De verkoop vond plaats in het café van P.J. Schoeber aan de Keulschenweg.

Begin 21e eeuw werd het zuidelijke gedeelte van de weg verlegd, na de bouw van nieuwe woningen op het oude wegtracé.

Vastgesteld na raadsvoorstel d.d. 25 juni 1934.

 
Engelenmorgen, de Smabers 1
Benaming (1642) voor een perceel gelegen in het Rijkelerveld. Verdere gegevens ontbreken. Mogelijk houdt de naam verband met de schepenfamilie Engelen.
 
Erven, de Smabers 1

Het grasgewas genaamd de Nieuwe Erven, gelegen aan de Maas te Rijckel, wordt in ieder gaval vanaf mei 1758 vermeld.

Foto: Loe Giesen

Op de Smaberskaart wordt de veldnaam de Erven gebruikt voor een strook grond te Rijkel tussen de Maas en de Drakenweg, van het voormalige Hanssemer veer op het einde van RIJKEL tot aan de Stert. Tegenwoordig wordt het gebied ten noorden van de grindgaten tot aan molen de Grauwe Beer de Erven genoemd.

 
Ervenweg Smabers 1
Foto: Loe GiesenDeze zandweg staat op de Smaberskaart aangegeven als mistwech tussen Ouddorp en de Maas. Het zuidoostelijk gedeelte van de loop van de weg werd eind 1990'er jaren aangepast ten behoeve van de aanleg van een waterkering.
 
Everscamp Smabers 8/68

De Everskamp wordt in verband met een erfpacht uit de Kampertiende voor het eerst vermeld in een akte uit maart 1684.

Op de Smaberskaart wordt de perceelsnaam Evers Camp gebruikt voor een perceel tussen Spiekerzijweg en Leemkuilenweg. Dit gebied maakt tegenwoordig deel uit van De Lommerbergen. Misschien moet worden gedacht aan een betekenis 'ever', varken. Tot in de late middeleeuwen werden de varkens elk jaar op de eikels gedreven. Mogelijk werd ook deze grond hiervoor gebruikt. Voor een verband met een familienaam Evers zijn geen aanwijzingen. In geschreven vorm wordt de benaming Evers Kamp voor het laatst aangetroffen in 1832.

Voor protohistorische gegevens zie de inleiding.

Wiel Luys: Archeologische vondsten en opgravingen in Beesel - Reuver - Belfeld - Swalmen (1982-1986). In: Jaarboek Maas- en Swalmdal 7 (1987).

 
A - B - C - D - E - F - G - H - I - J - K - L - M - N - O - P - Q - R - S - T - U - V - W - X - Y - Z
 
© Loe Giesen, Reuver 1983-2018.